top of page

De toekomst van de mode-industrie volgens de studenten aan de kunstschool La Cambre in Brussel

We weten allemaal dat de mode-industrie niet bepaald de meest duurzame industrie is. Maar hoe kijkt de nieuwe generatie ontwerpers naar deze industrie en hoe willen zij proberen die te veranderen? Om een duidelijk antwoord te krijgen op deze vraag, trokken wij naar de kunstschool La Cambre in Elsene om dit aan de studenten zelf te vragen. We spraken er met studenten die mode, textiel, keramiek, sculptuur en design studeren.

Het unieke aan tweedehandskleding

Op basis van de antwoorden op de vraag “koop jij soms tweedehands”, werd al snel één ding duidelijk: de kledingconsumptie van deze jongeren druist in tegen de algemene tendens van de doorgedreven massaconsumptie. Alle studenten antwoordden namelijk instemmend op deze vraag, al was het vanzelfsprekend dat zij hun kleren tweedehands kopen.

"Waarom? Omdat het duurzamer, unieker en goedkoper is”, vertelt Dieuwke (25) ons. “Je zal geen tien verschillende mensen tegenkomen op je school die dezelfde broek dragen”. En de andere studenten lijken van dezelfde mening te zijn. Zo vertelt Sergie (25) ons hoe leuk hij het vindt dat elk tweedehandsstuk uniek is en zijn eigen verhaal heeft. Hij vindt het bijvoorbeeld enorm leuk wanneer er nog een etiket in een broek of trui hangt met de naam of initialen van de vorige eigenaar. Dat geeft het kledingstuk meer karakter volgens hem en is daardoor niet te vergelijken met iets wat je bij Shein of Zara vindt.

Fast fashion uit den boze

De aversie voor fast fashion komt ook vaak terug in de interviews, niet alleen omdat het dat unieke mist dat tweedehandskleding wel heeft, maar vooral vanwege de nefaste ecologische en sociale gevolgen dat die met zich meebrengt. Salomé (18) gelooft helemaal niet in fast fashion, meer nog, ze is ervan overtuigd dat het onmogelijk is om mode te blijven consumeren op de manier waarop we dit vandaag doen. Ze hoopt dat er in de toekomst meer bewustzijn zal zijn rond het feit dat kleren meer zijn dan gewoon stukken stof. Voor haar, als modestudente, is de manier waarop zij dag in dag uit in het atelier werken aan een uniek kledingstuk, meer de toekomst van de mode. Ze gelooft dan ook in een toekomst van duurzame mode.


Barbara (23) vindt, als studente aan een kunstschool, dat je het jezelf gewoonweg niet meer kan veroorloven om fast fashion te kopen omdat je in je werk bewust probeert geen vervuilende materialen te gebruiken en omdat je meer stilstaat bij deze duurzaamheidsfactor. Daarnaast koopt ze ook bijna uitsluitend tweedehandskleding omdat ze haar geld niet rechtstreeks aan grote bedrijven wilt geven. “Als je telkens nieuwe kleren koopt, voed je de economie want dan is er een vraag waardoor er automatisch een aanbod zal zijn, maar als je daarmee stopt breek je die vraag naar nieuwe producten”.

Op dit punt lijken de studenten het allemaal unaniem eens te zijn: er moet een einde komen aan de doorgedreven productie van fast fashion. Medhi (26) vertelt dat mensen te gewoon geraakt zijn aan spotgoedkope kledingprijzen die eigenlijk helemaal niet leefbaar en realistisch zijn. “Als je een T-shirt voor 1 euro koopt, is er aan de andere kant van de wereld iemand die daar zijn leven voor betaalt, en zo zou het niet mogen zijn”. Medhi koopt zelf alleen maar haute-couture kleding van Italiaanse modehuizen die op een verantwoorde manier te werk gaan en op een zeer kleine schaal produceren. Hij doet dit omdat het duurzamer is en ook opdat deze artisanale manier van werken leefbaar blijft.

Maar hoe toegankelijk is duurzame mode en tweedehandskleding?

Maar uiteraard beseffen de studenten ook dat fast fashion voor veel mensen gewoonweg goedkoper is. Medhi (24) zegt dat fast fashion gewoon ultratoegankelijk is voor iedereen omdat het goedkoop is en dat tweedehandskleding ook niet voor iedereen zo vanzelfsprekend is. Salomé (18) vertelt ook hoe tweedehandskleding voor haar de perfecte oplossing is omdat ze verantwoorde, duurzame mode als jonge studente niet kan betalen en tegelijkertijd toch uniek en stijlvol gekleed kan gaan. Zij gelooft in tweedehandskleding en hoopt dat dit in de toekomst meer universeel toegankelijk zal worden, al begrijpt ze ook dat dit niet voor iedereen de perfecte oplossing is. Dieuwke (25) denkt dat we in de toekomst meer afhankelijk zullen zijn van grote platformen zoals Vinted die de verkoop van tweedehandskleding op universeel niveau organiseren. Op deze manier zou tweedehandskleding veel toegankelijker kunnen worden, aangezien mensen niet fysiek naar de winkel moeten en moeten zoeken naar dingen die ze leuk vinden, maar gewoon door een aantal toetsen in te drukken, een hele lijst krijgen met kleren die zij leuk vinden.

Upcycling en andere innovatieve initiatieven

Lalou (18) denkt dat fast fashion niet direct zal verdwijnen en dat het altijd zal blijven bestaan, maar dat er daarnaast ook enorm veel nieuwe initiatieven en technologieën zijn, die zich verder en intensiever zullen blijven ontwikkelen. Zo vermelden meerdere studenten het principe van upcycling. Volgens Amir (18) is dit “het hergebruiken van bestaande kleding om er iets nieuws mee te creëren”. Volgens Blanca (21) is Brussel een stad waar er een enorme trend bestaat rond upcycling en het hergebruiken van kleren en stoffen. En ook Jana (21) die afkomstig is uit Italië, merkt dat er hier in Brussel een veel groter bewustzijn rond bestaat en dat er veel meer opties zijn om tweedehandskleding te kopen. “Sinds ik in Brussel ben, heb ik nog niets in een gewone kledingwinkel gekocht, terwijl het in Italië veel meer de trend is om nieuwe kleren te kopen”.

Dieuwke (25) denkt dat er al heel veel winkelketens zijn die zich laten inspireren door het vintage-gegeven en die meer en meer kleren beginnen te recycleren en dat dit in de toekomst nog verder zal blijven evolueren in die richting. Barbara (24) en Medhi (24) praten ook over het belang van upcycling en vertellen over de Franse modeontwerpster Marine Serre die nu internationaal heel succesvol is en een aantal jaar geleden zelf nog afstudeerde aan La Cambre. Haar mode is een beetje post-apocalyptisch en haar collecties bestaan bijna uitsluitend uit geupcycelde kleding waarbij ze stoffen recupereert en herwerkt. En ook Jana (21) merkt op dat er vandaag een veel grotere ecologische ontwikkeling op gang is gekomen in vergelijking met het verleden. Ze spreekt over merken als Jacquemus en United Colors of Benetton die bewust bezig zijn met het ontwikkelen van mode op een duurzame manier.

Hoop op verandering

Fast fashion zal niet meteen verdwijnen, maar de vele nieuwe initiatieven die vandaag ontwikkeld worden geven hoop. Ook praten met deze Brusselse studenten, de nieuwe generatie (mode)ontwerpers, geeft hoop want het besef dat er iets moet veranderen leeft duidelijk onder hen. Daarnaast is het door technologische ontwikkelingen en het ontstaan van platformen zoals Vinted mogelijk geworden om op grote schaal tweedehandskleding te verkopen op een meer toegankelijke manier. Ten slotte waren de studenten allemaal heel enthousiast over het feit dat er zoveel tweedehandswinkels te vinden zijn in Brussel. Dit zijn hun favoriete tweedehandswinkels:


Marollen & Hoogstraat









Markt op het Vossenplein
















Les Petits Riens - Hoogstraat 188, 1000 Brussel














Fripkot Kilo - Hoogstraat 178, 1000 Brussel













The_Vintage_70 - Hoogstraat 244, 1000 Brussel















Oxfam - Hoogstraat 214, 1000 Brussel














Foxhole - Vossenstraat 6, 1000 Brussel








Anspachlaan & Sint-Gorikshallen








Think Twice - Spoormakersstraat 71 & Oude Graanmarkt 57, 1000 Brussel


















Foxhole - Rijkeklarenstraat 4, 1000 Brussel

















Frip Frap - Rijkeklarenstraat 14, 1000 Brussel















Rare - Rijkeklarenstraat 8, 1000 Brussel

bottom of page