Kunsten in Brussel. Onze hoofdstad is een zeer gegeerde stad voor verschillende kunstvormen. Dit valt op aan de hoeveelheden concert- en theaterzalen, kunstmusea en kunstacademies. Daarnaast kunnen kunstenaars en kunstorganisaties ook subsidies aanvragen! De Brusselse overheid speelt zeker een rol in de promotie van kunst en cultuur in haar straten. Maar wat doet de stad voor street-art? En in het bijzonder, voelt een street-art-artiest zich welkom in de Europese hoofdstad? Ik sprak met kunstorganisatie The City Is Our Playground over waarom zij zich in Brussel via deze kunstvorm uiten, en met de Vlaamse Gemeenschapscommissie over hoe het cultuurbeleid gekaderd is rond street-art.
Maar eerst een beetje uitleg over de politiek in Brussel (en bij uitstek over België). Het zou België niet zijn, moest de politiek niet ingewikkeld in elkaar zitten. België is opgedeeld in drie Gewesten: het Vlaamse, Waalse en Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De Gewesten zijn onafhankelijk van elkaar: Vlaanderen noch Wallonië heeft inspraak op wat er in Brussel beslist wordt (op gewestelijk vlak). Het Gewestelijk beleid is bevoegd over de ruimtelijke ordening, vervoer, openbare wegen, energiebeleid en nog meer. Hiervoor bestaat ook een eigen parlement.
België is echter ook nog ingedeeld in Gemeenschappen. In dit opzicht is het woordje ‘Hoofdstedelijk’ in Brussels Hoofdstedelijk Gewest belangrijk. Voor de gemeenschapsbevoegdheden is Brussel namelijk niet onafhankelijk en hebben Vlaanderen (De Vlaamse Gemeenschap) en Wallonië (de Franse Gemeenschap) wel inspraak. Deze bevoegdheden gaan over persoonsgebonden kwesties zoals onderwijs en gezondheidszorg, maar ook cultuur. Hier wordt het belang van de Vlaamse Gemeenschapscommissie aangetoond.
De Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) is een overheidsorgaan dat instaat voor de Vlaamse Gemeenschap in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Bij de VGC kunnen subsidies aangevraagd worden. Deze subsidies kunnen een jaar gelden, zich beperken tot projecten, maar kunnen ook focussen op het artistieke traject en de carrière dat een kunstenaar aflegt of zal afleggen. Er bestaat geen algemeen platform waarop kunstenaars zich kunnen aanmelden en zo hun vaardigheden kunnen aanbieden. Via kunstopdrachten betrekt VGC een kunstenaar bij een renovatie of het bouwen van een nieuwe faciliteit. Op die manier probeert het overheidsorgaan om kunst meer in de stad te betrekken. “De gebruikers van het gebouw zitten eerst samen om de opdracht te creëren. Hierin formuleren ze hun wensen over de inhoud, locatie, hoe participatief de opdracht zal zijn, en meer. Op basis van de opdracht worden er kunstenaars gezocht. Dit is aan de leden van de selectiecommissie, maar er zijn ook artistieke adviseurs die de kunstenaars aanreiken,” aldus Els De Greef, die werkt op de Algemene directie Cultuur, Jeugd en Sport. Momenteel wordt er binnen een project nagedacht om met street-art aan de slag te gaan, maar dit is voordien nog niet gebeurd.
Toch blijven subsidieaanvragen voor street-artprojecten eerder uitzonderlijk. De Greef legt uit dat de aanvragen vaker passen binnen dans, beeldende kunsten of theater. Dit sluit echter geen subsidies uit voor street-art: “Een aanvraag voor een street-artproject kan dus binnen de projectsubsidies, indien aan alle voorwaarden voldaan.” Deze voorwaarden zijn gemakkelijk terug te vinden op de website van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.
De organisatie The City Is Our Playground (@lesswalls op Instagram) laat me echter weten dat het gemakkelijk is om via opdrachten te werken. Zo gaan ze praten met de gemeentes in Brussel, gemeenschappen zelf en/of universiteiten. The City Is Our Playground probeert bewoners van Brussel te betrekken bij het maken van hun street-art om op die manier de lokale gemeenschappen dichter bij elkaar te brengen. Op de VUB, zowel Campus Etterbeek als Jette, zijn er verschillende (muur)schilderingen te vinden die door The City Is Our Playground zijn gemaakt, zoals deze hieronder. Studenten en bewoners van Elsene waren welkom om mee te schilderen.
De gemeentes in Brussel zijn overigens zeer open naar street-art toe, volgens de organisatoren. Vorig jaar nam The City Is Our Playground ook het initiatief om negen grijze elektriciteitsdozen te verfraaien in Elsene. Hiervoor riepen ze buurtbewoners op om te helpen. Natuurlijk hebben ze toestemming moeten krijgen van het bestuur in Elsene. Na de officiële procedure te doorlopen, mochten ze van start gaan. Het eindresultaat is te vinden doorheen de Rue Malibran!
Naast het contact met de stadsbesturen van Brussel, kan The City Is Our Playground ook terecht bij enkele tussenpersonen zoals Philip Meersman. Op die manier geraken de organisatoren eveneens aan opdrachten.
Street-art is dus een opkomende kunstvorm, ook in Brussel. De overheidsorganen zoals de Vlaamse Gemeenschapscommissie bieden kunstenaars verschillende soorten subsidies aan om de Brusselse kunsten te ondersteunen. Opmerkelijk is dat de stijgende populariteit van street-art niet gepaard gaat met een stijging van subsidieaanvragen voor deze kunstvorm. Maar misschien is de hulp van een grotere koepel als de VGC niet nodig voor deze kunstenaars. Uit de ervaringen van The City Is Our Playground lijkt het contacteren van de lokale stadbesturen en andere instituten zoals de VUB een rendabele manier van werken. Hoewel een algemeen platform waarbij Brusselse (street-art) kunstenaars hun merk beter kunnen verspreiden misschien geen slecht idee is, lijkt er hier geen vraag voor te zijn noch van de kunstenaars noch van de besturen.